Những ngộ nhận nghiêm trọng về cách thức hoạt động của nền kinh tế đã dẫn đến sự rối loạn trong tư duy kinh tế hiện đại. Ngành công nghiệp Phố Wall đã nâng tầm “nhà đầu tư” lên vị thế của doanh nhân, thậm chí được xem như hình mẫu của doanh nhân thời hiện đại. Trước đây, nhà đầu tư thường chỉ được xem là người đầu cơ, hoặc cùng lắm là cổ đông, nhưng giờ đây, họ lại được coi như tiêu chuẩn của hành vi kinh doanh. Chính sự đánh đồng sai lệch này đã trở thành một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển lệch hướng của nền kinh tế kể từ thập niên 1990.
Mọi doanh nhân đều là nhà đầu tư, nhưng không phải mọi nhà đầu tư đều là doanh nhân. Sự khác biệt giữa cổ đông mang tinh thần doanh nghiệp và cổ đông tài chính thuần túy ngày càng bị xem nhẹ. Về mặt pháp lý, quyền sở hữu của họ có thể giống nhau, nhưng về mặt kinh tế và xã hội, sự khác biệt là vô cùng lớn.
Nhiều người cho rằng một hình thái chủ nghĩa tư bản mới đã ra đời, nhưng thực tế, đó chỉ là một nửa của sự thật. Như những nhà tư bản cổ điển từng nói: “Nếu anh không thể bán, anh phải thực sự quan tâm.” Nhà đầu tư hành động trong ngắn hạn, chỉ quan tâm đến cổ phiếu của mình chừng nào còn sinh lợi. Ngược lại, doanh nhân hoạt động với tầm nhìn dài hạn.
Nhà đầu tư sẽ bán tháo khi tình hình trở nên khó khăn, như một phản xạ tự nhiên. Họ luôn chọn những thị trường có tính thanh khoản cao để thoát ra càng nhanh càng tốt. Ngược lại, người chủ doanh nghiệp thực thụ thì kiên trì ở lại và chiến đấu, không phải vì muốn trở thành anh hùng, mà bởi doanh nghiệp chính là công trình của cuộc đời họ, là nguồn sống và là trách nhiệm mà họ gánh vác.
Nhà đầu tư chỉ tập trung vào tiền. Còn doanh nhân phải hài hòa nhiều loại nguồn lực: con người, tài chính, công nghệ, thời gian một cách sáng tạo và hiệu quả. Lợi nhuận tài chính cũng quan trọng với họ, nhưng điều khiến họ trăn trở hơn là hiệu quả tổng thể và khả năng tồn tại bền vững của doanh nghiệp.
Nhà đầu tư phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường chứng khoán, nếu thị trường sụp đổ, mô hình của họ cũng thất bại. Ngược lại, doanh nhân không cần đến thị trường để tồn tại. Doanh nhân đã xuất hiện từ lâu trước khi có các sàn giao dịch hay ngân hàng,
và họ vẫn tiếp tục tạo ra giá trị ngay cả khi những hệ thống đó sụp đổ. Thị trường chứng khoán không chỉ huy động vốn, đôi khi còn hủy hoại vốn. Thị trường chứng khoán định giá vốn, nhưng không phải lúc nào cũng chính xác.
Nhà đầu tư theo giá trị cổ đông thường phất lên trong thời kỳ bùng nổ, tạo ra ảo giác về giá trị. Nhưng khi thị trường đi xuống, họ lại hủy hoại giá trị, thông qua bán khống và đầu cơ. Ngược lại, doanh nhân thực thụ là người kiến tạo giá trị trong mọi hoàn cảnh. Họ vận hành bất chấp tâm lý thị trường, và tạo ra giá trị thực, đặc biệt là khi những người khác rút lui.
SLEADER biên dịch từ Malik Letter, số 41 tháng 10.2025
Tham khảo các cuốn sách thuộc Bộ sách Thực hành Quản lý hiệu quả của GS. Fredmund Malik
👉🏻 Quản lý: Những điều cốt lõi
👉🏻 Đi trong thế giới mơ hồ: Cần phải quản lý, quản trị và lãnh đạo tổ chức như thế nào?
👉🏻 Chiến lược: Định hướng trong một Thế giới Mới phức hợp
👉🏻 Chính sách và Quản trị Công ty hiện đại: Để các tổ chức tự điều chỉnh và thích ứng
💪🏻 Đặt sách chính hãng qua fanpage SLEADER hoặc TIKI: https://tiki.vn/cua-hang/sleader
———————————————
VIỆN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN LÃNH ĐẠO CHIẾN LƯỢC
Con đường đúng, tương lai sáng
🏢Địa chỉ: 266 Lạc Long Quân, Phường Tây Hồ, Hà Nội
🌐Website: sleader.vn
📧Email: info@sleader.vn
📞Hotline: 0965 965 368 / 0969 753 688 / 024 3201 1519
📱Zalo: Viện Lãnh đạo chiến lược Sleader/ 0969 753 688
