Sự phức hợp có hai mặt: vừa là mối nguy, vừa là cơ hội. Nếu không biết cách xử lý, phức hợp sẽ trở thành nguồn gốc của sự quá tải, và cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống do căng thẳng tích tụ. Trong những trường hợp như vậy, yêu cầu đơn giản hóa là hoàn toàn chính đáng và dễ hiểu.
Ngược lại, phức hợp cũng chính là nguồn nguyên liệu của tri thức, trí tuệ và sáng tạo. Điều này khiến quản lý trở nên vừa khó khăn, vừa là nền tảng cốt lõi của thành công, nếu được xử lý đúng cách.
Do đó, các hệ thống phức hợp thường được ví như “hộp đen”, bởi hành vi của chúng mơ hồ và khó nắm bắt. Chúng không thể dự đoán được, gần như không thể biết trước điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Cách duy nhất là chờ đợi diễn biến mới và chuẩn bị phản ứng phù hợp. Kho kịch bản phản ứng của một người càng phong phú, khả năng ứng phó hiệu quả với mọi tình huống càng cao. Ví dụ điển hình là đánh cờ với một đối thủ giỏi, bạn không thể đoán trước nước đi của họ, chỉ có thể phản ứng linh hoạt. Tùy vào vị trí địa lý, thời tiết cũng có thể được xem như một “hộp đen”, tương tự như các cuộc đàm phán chính trị hay kinh tế.
Khi một vấn đề có vẻ rất phức hợp và gây ra khó khăn trong xử lý, phản ứng tự nhiên của con người thường là cố gắng đơn giản hóa nó. Tuy nhiên, người ta thường nhầm lẫn giữa “phức hợp” và “phức tạp”, trong khi đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Chẳng hạn, một chiếc đồng hồ có thể phức tạp về cấu tạo, nhưng không phức hợp: nó hoạt động chính xác theo thiết kế, không có yếu tố bất ngờ.
Một sai lầm phổ biến là dùng những giải pháp phức tạp để xử lý các hệ thống phức hợp. Ví dụ, hệ thống đèn giao thông tại những ngã tư đông đúc có thể trở nên vô cùng phức tạp. Tuy nhiên, cùng một nút giao đó có thể được điều tiết bằng vòng xuyến. Mức độ phức hợp của giao thông vẫn như cũ, nhưng giải pháp lại đơn giản, thậm chí tinh tế, và gần như không tốn chi phí.
SLEADER biên dịch từ Malik Letter, số 40 tháng 10.2025
Tham khảo các cuốn sách thuộc Bộ sách Thực hành Quản lý hiệu quả của GS. Fredmund Malik
👉🏻 Quản lý: Những điều cốt lõi
👉🏻 Đi trong thế giới mơ hồ: Cần phải quản lý, quản trị và lãnh đạo tổ chức như thế nào?
👉🏻 Chiến lược: Định hướng trong một Thế giới Mới phức hợp
👉🏻 Chính sách và Quản trị Công ty hiện đại: Để các tổ chức tự điều chỉnh và thích ứng
💪🏻 Đặt sách chính hãng qua fanpage SLEADER hoặc TIKI: https://tiki.vn/cua-hang/sleader
———————————————
VIỆN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN LÃNH ĐẠO CHIẾN LƯỢC
Con đường đúng, tương lai sáng
🏢Địa chỉ: 266 Lạc Long Quân, Phường Tây Hồ, Hà Nội
🌐Website: sleader.vn
📧Email: info@sleader.vn
📞Hotline: 0965 965 368 / 0969 753 688 / 024 3201 1519
📱Zalo: Viện Lãnh đạo chiến lược Sleader/ 0969 753 688
